Ater-Ater Hanuswara
a. Ater-ater hanuswara; an-, ang-, any-, am-
(n-, ng-, ny-, m-)
Tuladha:
- an/n- + tulis = nulis
- an/n- + tuding = nuding
- ang/ng- + gawa = nggawa
- ang/g- + gawe = nggawe
- any/ny- + sapu = nyapu
- any/ny- + cekel = nyekel
- am/m- + bedhil = mbedhil
- am/m- + bedhek = mbedhek
b. Panambang “a”
Tuladha:
- nulis + -a = nulisa
- nyapu + -a = nyapua
- mbedhek + -a = mbedheka
- nuding + -a = nudinga
- nggawe + -a = nggawea
- nyekel + -a = nyekela
- mbedhil + -a = mbedhila
Rangkuman
Ukara
Tanduk lan Ukara Tanggap
a. Ukara tanduk, yaiku ukara kang wasesane oleh
ater-ater hanuswara (an-, ang-, any-, am-).
Tuladha:
- Tira mbuwang sampah ing bak sampah.
- Nafi nganggo obat nyamuk.
- Hanafi nyapu emperan.
- Salsa nulis aksara Jawa.
b. Ukara tanggap, yaiku ukara kang wasesane oleh
ater-ater tripurusa (dak-, ko-, di-).
Tuladha:
- Sapine diopeni bapak.
- Ampyange dakpangan telung giling.
- Layange wis kokwaca apa durung?.
- Kucing digusah bapak.
Ukara ing
ngisor iki kagolong ukara tanduk utawa ukara tanggap, wenehana tandha contreng
() ing kolom
kang cocog? Garapen karo kancamu!
No.
|
Ukara
|
Tanduk
|
Tanggap
|
1.
|
Laptope digawa
kangmasku
|
||
2.
|
Kucinge wis
kokpakani apa durung, Zis?
|
||
3.
|
Aku nyapu
ing latar nganti resik.
|
||
4.
|
Alif
mancing ing kali Ciliwung.
|
||
5.
|
Tase Tira
isih dakgawa nganti sesuk.
|
||
6.
|
Saklare
diganti nganggo stop kontak.
|
||
7.
|
Adhiku
nyukurake rambute sing wis katon gondrong.
|
||
8.
|
Wong sing
ngebom ing Solo langsung ditangkep polisi.
|
||
9.
|
Obat
nyamuke wis koksumet apa durung, Han?
|
||
10.
|
Aku arep
ngarit ing kebone Pakdhe Harto.
|
Tembung Entar lan Paribasan
1. Tembung Entar : Tembung kang tegese ora
salugune
Tuladha:
- Abang kupinge = nesu - Cilik atine =
kuwatir, jirihan
- Adol kringet = nyambut gawe -
Jembar polatane = pinter
2. Paribasan : Unen-unen kang ajeg panggone,
mawa teges entar, lan ora ngemu surasa pepindhan.
Tuladha:
- Nyolong pethek = Ora cocog karo pangirane
- Kepara-kepere = Pangedume ora padha
- Kepluk ora tombok = Ngrasakake senenge ora cucul wuragad
- Ketula-tula ketali = Tansah nandang sengsara
Rangkuman
Ngudhal Ukara
Ngudhal ukara manut jejer, wasesa, lan lesan.
Tuladha:
- Mbak Suci gawe kripik
tempe.
Mbak Suci : jejer
gawe : wasesa
kripik tempe : lesan
- Mas Pri ngundhuh
klapa.
Mas Pri : jejer
ngundhuh : wasesa
klapa : lesan
- Simbah gawe lenga
goreng.
Simbah : jejer
gawe :
wasesa
lenga goreng : lesan
Tembung Garba
Tembung garba ana telung warna yaiku:
1. Tembung garba
sutrawam: yaiku tembung garba sing oleh aksara w.
Tuladha:
malbweng = malebu +
ing
munggweng = munggu +
ing (tg. manggon ing)
2. Tembung garba sutraye:
yaiku tembung garba sing oleh aksara y (ya).
Tuladhane:
sedyarsa = sedya +
arsa (tg. tujuane, karepe)
sugyarta = sugih +
arta. (tg. sugih dhuwit)
3. Tembung garba warga
ha: yaiku tembung garba sing ora kalebu ing lelorone iku.
Tuladha:
narenda = nara +
endra. (tg. wong sing pangwasane kaya bathara endra, ratu)
narpendah = narpa +
endah (tg. ratu sing ayu)
0 Komentar untuk "Rangkuman/Suplemen Basa Jawa SD"